Öğrenme Bozuklukları Ne büyük heyecandır o ilkokul birinci sınıfın en birinci günü… Günler öncesinden formalar, çantalar alınır, kırtasiye alışverişi yapılır, bütün hazırlıklar tamamlandıktan sonra okulun ilk günü iple çekilir.

Ebeveynlerin heyecanı bambaşkadır. Üniversite son sınıfa dek sürecek olan büyük bir akademik maraton onların çocukları için de baş­lamıştır artık… “Çocuğum başarılı olsun”, “en iyi şekilde yetişsin”, “meslek sâhibi olsun” temennileri en önde gelen dileklerdendir.

Peki, birinci sınıftan itibâren kapınızı her an çalabilecek olan akademik sorunların en belli başlıları nelerdir? Öğretmeniniz çocuğunu­zun diğer çocuklara göre daha zor öğrendiğini ifâde ediyorsa, sizi bekleyen tıbbî sorunlar neler olabilir? Bu yazıda bunlara değineceğiz.

Çocuk, genel olarak tüm öğrenme bozukluklarında yaşına uygun bir zamanda okuluna başlamıştır. Zekâsı normâl sınırlar içerisindedir. Öğrenmesini ciddi düzeyde etkileyecek bir tıbbî rahatsızlığı yoktur. Ayrıca, okulunda kendisine akademik destek veren bir öğretmeni vardır.

Bu rahatsızlık; beyinde bilginin doğru algılanması, idraki, işlenmesi, sıralanması, soyutlanması ve organizasyonu ile ilgili sorunlara bağlı olarak ortaya çıkar. Bunlara eskiden DİSLEKSİLER denirdi.

Okuma Bozukluğu
Bu rahatsızlıkta çocuk, okumayı tam olarak sökemez, bâzı harfleri ısrarla öğrenemez ve yazamaz. Bâzıları yazı yazarken satıra sağdan başlayıp sola doğru yazarlar ve bu eğilimi düzeltmekte zorlanırlar. Görsel açıdan, harflerin ve sayıların şeerini hatalı algılarlar. Okurken ses ayrımını tam yapamayıp yanlış hecelerler. En tipik olarak, “b”, “d” ve “p” harflerini ve “6″, “9″ sayılarını karıştırarak yazar ve yanlış okurlar.

Normâl şartlarda okuma ve yazmayı öğrenmenin en temel yolu, sesleri harflere dönüştürmekle başlar. Harflerin birleştirilmesiyle “kelime” ortaya çıkar. Bir kelime tam olarak çözüldükten sonra, “bütün” olarak algılama başlar ve okuma işlemi yürütülür. Zaman içeri­sinde, kelimeleri otomatik olarak tanımaya başlayan çocuk, satırlara göz gezdirdikçe kelimelerle ilgili düşünceleri ilişkilendirir ve anlayarak okumaya başlar.

İşte bu görevi beyinde bir işleme sorunu yüzünden yerine getiremeyen çocuk bâzı harfleri beyninde tam olarak çözümleyemez, gördüğü kelimeleri hecelerine ayrıştıramaz ve kelimeyi tam çıkartamaz.

Matematik Bozukluğu
Bu rahatsızlık şu şekilde ortaya çıkar: Çocuk bazı rakamları ve matematikte kullanılan bâzı sembolleri tam idrak edemez, hatalı bir şekilde yazıya döker ve anlamlı bir şekilde kullanamaz.
Matematik işlemlerinde sık sık hata yapar, sayıları yanlış anlar ve yazar. Çarpım cetvelini doğru öğrenemez. İşlem hataları yapabilir. Problemlerde ne sorulduğunu tam idrak edemez ve doğru formülü bulmakta zorlanır ve doğru çözümü üretemez.

Yazılı Anlatım Bozukluğu
Bu bozuklukta çocuğun sözel ifâde yeteneği yerinde olmasına rağmen, yazılı ifâde yeteneğinde sorun vardır. Cümleleri dilbilgisi kurallarına uygun şekilde kuramaz. Noktalama işaretlerinde hata yapar. Gereken yerlerde büyük harf kullanmayı tam beceremez ve anlamlı şekilde paragraf düzenlemesi yapamaz.

Bir çocukta tek bir öğrenme bozukluğu görülebildiği gibi, birkaç tanesi veya hepsi bir arada da bulunabilir. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ayrıca eşlik ediyor olabilir. Bu belirtiler birinci sınıftan itibâren kendini gösterip, iki ila üçüncü sınıflarda tam anlamıyla ortaya çıkar. Tedavi edilmediği takdirde çocuğun akademik başarısı olumsuz seyreder. Başaramadığını gören çocuğun özgüveni ciddi şekilde etkilenir, bir süre sonra çabalamak istemez ve ders çalışmaktan kaçınır. Derslerdeki başarısızlık olumsuz bir şekilde akran ilişkilerine yansır. Zekâsına uygun düzeyde bir meslekî kariyer yapamaz. Genel anlamda başarısız ve mutsuz bir birey ortaya çıkar.

Tedavi
Öğrenme güçlüğü çeken bir çocuğun mutlaka bir çocuk psikiyatrı tarafından değerlendirilmesi gereklidir. Bu değerlendirmede öğrenmeyi etkileyen tüm faktörler gözden geçirilir. Zekâ düzeyi araştırılır. Eşlik eden başka bir tıbbî rahatsızlık varsa onun tedavisi planlanır. Ayrıca ayrıntılı dikkat muayenesi yapılır. Dikkat sorunu veya eşlik eden diğer bir psikiyatrik hastalık mevcut ise, bunlara yönelik ilâçlı tedavi düzenlenir.

Tedavide özel eğitim desteği esastır. Bilgiyi görme, çözme, algılama (reception), idrak etme (perception), işleme (processing), sıra­lama, soyutlama ve organizasyon yetenekleri özel eğitim tekniklerine göre çalıştırılır.

Ek ödevler verilerek çocuğun öğrenme tekniklerini uygulayıp bolca pratik yapması sağlanır.
Seyirde; eğer rahatsızlık erken yaşlarda tespit edilirse, başarı şansı yüksektir.

Ebeveynlere ve Öğretmenlere Tavsiyeler
- Çocuğunuzun günlük akademik başarısını mutlaka tartın;
- Öğrenme ile ilgili olarak süreklilik arz eden bir sorun görüyorsanız mutlaka bir çocuk psikiyatrından görüş alın;
- Uzman yönlendirmesine itaât edin ve sınıf öğretmeni ile işbirliği yapın;
- Öğrenme Bozukluklarında erken yaşta müdahale esastır. Çocukta başarısızlık duygusu yerleşmeden tedbir alınırsa, akademik per­formans büyük oranda yoluna girer;
- Okumayı teşvik etmek için sizler de sık sık çocuklarınıza kitap okuyun. Okuduklarınız üzerinde tartışın;
- Öğretmenler ise azarlamadan, kızmadan, rekabet duygusunu tetiklemeden yardımcı olmaya çalışmalıdır. En ufak başarıda takdir edilmek, motivasyonu olumlu yönde destekleyecektir;
- Öğretmenlerin ebeveynlerle işbirliği yapması, eve ek ödev vererek pratiği desteklemeleri çok önemlidir.

Doçent Dr. Neslim Güvendeğer Doksat